Τι είναι οι Δυσλιπιδαιμίες ?

Είναι Διαταραχές των λιπιδίων & λιποπρωτεϊνών.

Με τον όρο αυτό περιλαμβάνονται οι παρακάτω διαταραχές, που απαντώνται μεμονωμένα ή σε συνδυασμούς:

α) Αύξηση της ολικής χοληστερόλης και της LDL –χοληστερόλης («κακή χοληστερόλη»)

β) Αύξηση των τριγλυκεριδίων

γ) Αύξηση της απολιποπρωτεΐνης  Β ( apoB)

δ) Αύξηση της λιποπρωτεΐνης (α) [Lp(a)]

ε) Μείωση της HDL–χοληστερόλης («καλή χοληστερόλη»)

στ) Μείωση της απολιποπρωτεΐνης Α1 (apoA1)

Που μπορεί να οφείλονται ?

Είναι κληρονομικές («οικογενείς») ή δευτεροπαθείς σε άλλες νόσους ή καταστάσεις.

Η πιθανότητα να κληρονομήσει το παιδί όταν ο ένας γονέας έχει «οικογενή υπερχοληστερολαιμία» είναι 50% (επικρατητικό σωματικό γονίδιο).

Οι δευτεροπαθείς αιτίες είναι πολλές μεταξύ των οποίων η χρόνια νεφρική νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 ή 2, ο υποθυρεοειδισμός και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών στις έφηβες.

Όμως, οι πιο συχνές αιτίες διαταραχών των λιπιδίων στα παιδιά και στους εφήβους  είναι το αυξημένο βάρος σώματος, η ανθυγιεινή διατροφή και η απουσία φυσικής άσκησης . 

Ποια είναι τα «φυσιολογικά» επίπεδα στα παιδιά και στους εφήβους ?

Τα «φυσιολογικά» ή καλύτερα τα «επιθυμητά» επίπεδα λιπιδίων, λιποπρωτεϊνών και απολιποπρωτεϊνών στα παιδιά άνω των 2 ετών και στους εφήβους φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα.

Σε mg/dl	Αποδεκτά ή Επιθυμητά	Οριακά	Παθολογικά
TC	<170	170-199	≥200
LDL-C	<110	110-129	≥130
HDL-C	>45	40-45	<40
ΝΟΝ-HDL-C	<120	120-144	≥145
TGs: ~ 9 χρόνων          10-19 χρόνων	<75 <95	75-99 95-129	≥100 ≥130
Apo-A1	>120	115-120	<115
Apo-B	<90	90-109	≥110
Lp(a)* (mg/dl = nmol/L x 0.4167)	<30		≥30

NCEP Definition for Dyslipidemia in Children and Adolescents

Πότε πρέπει να ελέγξω τα επίπεδα χοληστερόλης στο παιδί μου ?

Οπωσδήποτε ΟΧΙ πριν την ηλικία των 2 χρόνων.

Αν μόνο ένας από τους γονείς έχει κληρονομική υπερχοληστερολαιμία, ο έλεγχος του παιδιού είναι καλύτερα να γίνεται στην ηλικία των 4 χρόνων. Σε μικρότερη ηλικία, τα επίπεδα δεν είναι απόλυτα αξιόπιστα. Οι συχνές λοιμώξεις της βρεφικής και πρώιμης νηπιακής ηλικίας επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα.

Αν και οι δύο γονείς έχουν κληρονομική υπερχοληστερολαιμία, τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ενωρίτερα (2 χρόνων), για την πολύ σπάνια περίπτωση να έχει κληρονομήσει και από τους δύο γονείς («ομόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία»)

Αν το παιδί έχει κάποια άλλη αιτία που επηρεάζει τα επίπεδα των λιπιδίων-λιποπρωτεϊνών π.χ. είναι παχύσαρκο, έχει χρόνια νεφρική ή άλλη χρόνια νόσο ή λαμβάνει φάρμακα που επηρεάζουν τα επίπεδά τους, ελέγχεται οποιαδήποτε στιγμή μετά την ηλικία των 2 χρόνων. 

Τι πρέπει να προσέξω όταν  το παιδί μου πρόκειται να ελέγξει τα επίπεδα χοληστερόλης ?

Το παιδί πρέπει να είναι απόλυτα υγιές. Τις τελευταίες 10 ημέρες προ του ελέγχου να μην έχει ούτε απύρετη ήπια ιογενή λοίμωξη και τις 14 προηγούμενες μέρες να μην έχει εμπύρετη λοίμωξη, ούτε να λαμβάνει κάποια φαρμακευτική αγωγή π.χ. αντιβιοτικά (εξαιρούνται τα παιδιά που λαμβάνουν χρόνια αγωγή για κάποιο χρόνιο πρόβλημα).

Το παιδί τρώει όπως και τις προηγούμενες μέρες το βραδινό του και το πρωί είναι νηστικό (νερό μπορεί να πιεί) για να κάνει τον έλεγχο. Τα μικρής ηλικίας παιδιά δεν πρέπει να μένουν νηστικά πολλές ώρες.   

Τι κινδύνους έχει το παιδί που έχει «υπερχοληστερολαιμία» ή «υπερτριγλυκεριδαιμία» ?

Τα παιδιά με «υπερχοληστερολαιμία» δεν έχουν κάποιο άμεσο κίνδυνο και δεν παρουσιάζουν συμπτώματα από το καρδιαγγειακό τους σύστημα. Εξαίρεση αποτελούν τα παιδιά με «ομόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία».

Τα παιδιά μπορεί να εμφανίζουν ευρήματα υποκλινικής αθηροσκλήρωσης όπως είναι η πάχυνση του τοιχώματος των καρωτιδικών αρτηριών και η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Οι βλάβες αυτές που δημιουργούνται στα αγγεία τους είναι κατά κανόνα αναστρέψιμες εφόσον μειωθούν τα επίπεδα της LDL–χοληστερόλης με τις κατάλληλες διατροφικές ή και άλλες παρεμβάσεις, μέχρι την εφηβεία.

Η αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για να μην έχουν προβλήματα στη νεαρή ενήλικη ζωή τους ή αργότερα.

Στα παιδιά που έχουν αυξημένα και τα επίπεδα της Lp(a) απαιτείται οπωσδήποτε μείωση των επιπέδων της LDL–χοληστερόλης, δεδομένου ότι η Lp(a) αποτελεί παράγοντα κινδύνου όχι μόνο αθηρωμάτωσης αλλά και θρόμβωσης και δεν επηρεάζεται από τη διατροφή και την άθληση.

Στα παιδιά αυτά πρέπει να συστήνεται η καλή ενυδάτωση κατά τη διάρκεια εμπύρετων λοιμώξεων, γαστρεντερίτιδας ή καύσωνα, δεδομένου ότι η αιμοσυμπύκνωση ευνοεί τη θρόμβωση.

Τα παιδιά με «σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία» διατρέχουν τον κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατίτιδας. Για αυτό απαιτείται η έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση.

Η μέτρια και σπανιότερα η σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία είναι στις περισσότερες περιπτώσεις δευτεροπαθής συνήθως στην παχυσαρκία και συνδυάζεται με χαμηλά επίπεδα της HDL-χοληστερόλης («καλή» χοληστερόλη). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή- άθληση- αποφυγή έκθεσης σε καπνό)  και η μείωση του βάρους συνήθως μειώνουν τα τριγλυκερίδια αίματος και αυξάνουν τα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης.

Στο παιδί μου διαπιστώθηκε «Δυσλιπιδαιμία». Τι πρέπει να κάνω ?

Η αντιμετώπιση του παιδιού στο οποίο διαπιστώθηκαν διαταραχές των λιπιδίων – λιποπρωτεϊνών είναι αρχικά ταυτόσημη με την πρόληψη και περιλαμβάνει:

Αλλαγές στον τρόπο ζωής, δηλαδή

α) Υγιεινή διατροφή

β) Άθληση

γ) Αποφυγή συνηθειών που βλάπτουν την καρδιαγγειακή υγεία όπως είναι η έκθεση σε καπνό, η κατανάλωση αλκοόλ και ο αυξημένος χρόνος οθόνης   

Τι πρέπει να γνωρίζω για τη διατροφή του παιδιού μου ?

Ποτέ δεν κάνουμε οποιαδήποτε παρέμβαση πριν την ηλικία των 2 χρόνων.

Δεν δίνουμε πλήρως αποβουτυρωμένα προϊόντα στα παιδιά.

Δεν δίνουμε μερικώς αποβουτυρωμένα προϊόντα σε παιδιά κάτω των 2 χρόνων.

Τα παιδιά πρέπει να καταναλώνουν τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων.

Οι κρόκοι αυγών δεν πρέπει να αποκλείονται από τη διατροφή τους.

Η μεγάλη μείωση των θερμίδων οδηγεί σε απώλεια βάρους. Το πολύ χαμηλό βάρος μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης.

Αποφεύγουμε τηγάνισμα και τσιγάρισμα («σωτάρισμα») και τροφές που περιέχουν trans – λιπαρά οξέα. Αφαιρούμε το λίπος πριν το μαγείρεμα.

Τρώμε φρούτα και σαλατικά-λαχανικά καθημερινά.

Τρώμε ψάρια οπωσδήποτε 1 φορά την εβδομάδα.

Τρώμε κόκκινο κρέας οπωσδήποτε 2 φορές την εβδομάδα.

Τρώμε όσπρια οπωσδήποτε 1 φορά την εβδομάδα.

Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση ζάχαρης – γλυκών. Η ζάχαρη μπορεί να οδηγήσει σε υπερινσουλιναιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη με αποτέλεσμα και διαταραχές των λιπιδίων. 

Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση αναψυκτικών.

Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση πρόσθετων φυτικών ινών. 

Τρώμε οπωσδήποτε πρωινό.

Το παιδί πρέπει να τρώει υγιεινά σε καθημερινή βάση και μπορεί να φάει ότι θέλει μία φορά την εβδομάδα ή όταν έχει γιορτή, είναι σε γιορτή ή έχει βγει έξω.

Η άθληση είναι απαραίτητη ?

Η φυσική άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση των «επιθυμητών» επιπέδων χοληστερόλης.

Στα μικρά παιδιά το παιγνίδι είναι απαραίτητο.

Με την άσκηση επιτυγχάνεται διατήρηση φυσιολογικού βάρους, αύξηση της HDL–χοληστερόλης, μείωση των τριγλυκεριδίων και της LDL–χοληστερόλης και αποφυγή της υπερινσουλιναιμίας – αντίστασης στην ινσουλίνη.

Τι άλλο πρέπει να προσέχουμε ?

Πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον καπνό και το κάπνισμα από τους εφήβους.

Η έκθεση σε καπνό (παθητικό κάπνισμα) έχει την ίδια βλαβερή επίδραση με το ενεργητικό κάπνισμα. Επιδρά άμεσα στα αγγεία και οδηγεί σε διαταραχές της χοληστερόλης και συγκεκριμένα σε μείωση της HDL–χοληστερόλης και σε αύξηση της LDL–χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. 

Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους. 

Τι άλλο πρέπει να έχω υπόψη μου ?

Στα παιδιά με πολύ αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης ή και τριγλυκεριδίων και στα υπέρβαρα-παχύσαρκα, το διαιτολόγιο πρέπει να διαμορφώνεται από διαιτολόγους.

Η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής που θεωρείται ότι μειώνουν τη χοληστερόλη πρέπει να χορηγούνται μόνο μετά από σύσταση των ειδικών.

Πότε το παιδί μου θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή ?

Αυτό εξαρτάται από τα επίπεδα της LDL-χοληστερόλης, το οικογενειακό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου και από την παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου για αθηροσκληρωτική νόσο.  Η χορήγηση πρέπει να αποφασίζεται στα ειδικά ιατρεία